Bioróżnorodność jest podstawą życia na Ziemi. Ta sieć żywych organizmów stanowi fundament życia: oczyszcza wodę, którą pijemy, zapyla nasze rośliny, oczyszcza powietrze, którym oddychamy, reguluje klimat, zapewnia żyzność gleby, oferuje leki i wiele podstawowych materiałów dla przemysłu. Jest niezbędna dla dobrobytu człowieka, ponieważ zapewnia funkcjonowanie gospodarki i społeczeństwa. Ponad połowa światowego PKB jest uzależniona od przyrody.
Zagrożenia dla różnorodności biologicznej
Głównymi bezpośrednimi czynnikami spadku bioróżnorodności są:
- zanikanie naturalnych siedlisk i ekosystemów,
- wprowadzanie do środowisk gatunków inwazyjnych,
- zanieczyszczanie środowiska,
- nadmierna eksploatacja zasobów przyrody (w tym szczególnie intensywne rolnictwo i gospodarka leśna),
- zmiany klimatyczne.
Jak można działać na rzecz bioróżnorodności
- zmienić zagospodarowanie terenów zielonych z trawników na łąki kwietne,
- ograniczyć ilość koszeń,
- tworzyć czyżnie miejskie, czyli zakrzewiać tereny,
- sadzić mikrolasy / lasy kieszonkowe, tj. niewielkie skupiska o dużym zagęszczeniu drzew i krzewów (przyrost 2,5 razy szybszy niż w naturalnym ekosystemie),
- do nasadzeń stosować gatunki rodzime, unikać inwazyjnych gatunków obcych (IGO),
-
wprowadzać rozwiązania małej retencji, np.:
- Niecki retencyjne
- Powierzchnie przepuszczalne
- Zielone dachy i ściany
-
wykonać schronienia dla drobnych zwierząt np.
- Kamienne kopce i domki z chrustu dla gadów i płazów
- Piwniczki i skrzynki dla owadów
- Budki dla nietoperzy
- Domki dla jeży
- tworzyć ogrody i parki biocentryczne (naturalne),
- zwiększać obszary dzikiej przyrody,
-
chronić ptaki poprzez:
- Odpowiednie oznakowanie powierzchni szklanych
- Zmniejszenie „zanieczyszczenia światłem”.
Ochrona prawna bioróżnorodności
Unia Europejska, w tym Polska, posiada solidne ramy legislacyjne umożliwiające ochronę wrażliwych ekosystemów lądowych i wodnych, w tym morskich, np. dyrektywę ptasią i siedliskową, sieć obszarów chronionych Natura 2000, ramową dyrektywę wodną i dyrektywę ramową w sprawie strategii morskiej. Dodatkowym instrumentem wspomagającym wdrażanie tych zasad jest Europejski Zielony Ład.
Najważniejszym unijnym aktem prawnym wskazującym kierunek działania, jest Strategia UE na rzecz bioróżnorodności 2030 (EU Biodiversity Strategy for 2030), natomiast krajowym – Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Wiele firm wdraża również własne standardy, np. Polityka bioróżnorodności GK Orlen, przyjęta w 2023 r.
Ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów jest także jednym z celów środowiskowych wskazanych w Taksonomii UE. Raportowanie zgodnych z Taksonomią, czyli zrównoważonych środowiskowo działalności, ma stanowić warunek dostępu do finansowania zewnętrznego, zarówno prywatnego, jak i publicznego; ma promować innowacyjne przedsiębiorstwa, które chcą się rozwijać przy równoczesnym ograniczaniu negatywnego wpływu na środowisko.
Bioróżnorodność w ORLEN Termika S.A.
Wszystkie zakłady ORLEN Termika S.A. zlokalizowane są w bezpośrednim sąsiedztwie terenów chronionych przyrodniczo, przy czym Ec Żerań i Ec Siekierki funkcjonują w wyjątkowych okolicznościach, ponieważ Wisła, nad którą są zlokalizowane i z której zasobów czerpią, jest Obszarem Natura 2000 „Dolina Środkowej Wisły”. Sprawia to, że w swoich działaniach stosujemy wyjątkową przezorność oraz dbałość o środowisko. Bezustannie pracujemy nad rozwiązaniami zmniejszającymi naszą ingerencję w środowisko, stąd najnowsze inwestycje w mniej emisyjne źródła energii, jak gaz i biomasa. Praca Ec Żerań już teraz oparta jest na gazie ziemnym, w przypadku Ec Siekierki trwają prace pod gazociąg przyłączeniowy do zakładu, aby i ten zakład mógł zredukować zużycie węgla. Uruchomione w ciągu najbliższych lat inwestycje w Ciepłowni Kawęczyn pozwolą na odstawienie węgla, również Ec Pruszków przechodzi przemianę.
Przykłady działań na rzecz bioróżnorodności w ORLEN Termika S.A.
- Włączamy się w czynną ochronę zagrożonych gatunków – od 2016 r. posiadamy budki lęgowe dla sokoła wędrownego na kominach naszych zakładów (Ec Żerań, C Kawęczyn, Ec Siekierki) oraz monitorujemy ich lęgi. W 2022 r. nasze gniazda opuściło 5 młodych sokołów.
- Na ścianie biurowca Ec Żerań zamontowaliśmy liczne budki lęgowe dla jerzyków.
- Sadzimy drzewa, nie tylko w ramach nasadzeń zastępczych (podczas budowy inwestycji), ale również w ramach wolontariatu pracowniczego uczestniczymy w nasadzeniach w sąsiednich nadleśnictwach. W 2022 r. zasadziliśmy ponad 4 tys. drzew.
- Chronimy również organizmy wodne w pobliżu naszych zakładów. W 2020 r. zainstalowaliśmy w Ec Żerań barierę StopFish do wypłaszania ryb, co chroni je przed przedostaniem się przez pompy do układu wody chłodzącej zakładu.
- Od 2020 r. angażujemy się w ochronę pszczoły miodnej. W Ec Siekierki założyliśmy pasiekę, gdzie obecnie mieszka ok. pół miliona pszczół.
- Usuwamy wszelkiego rodzaju zanieczyszczenia gruntów, również historyczne, poprzez wprowadzenie remediacji na terenie naszych zakładów.
- Bardzo intensywnie pracujemy nad regeneracją zniszczonych ekosystemów. Poddaliśmy rekultywacji dwa składowiska odpadów paleniskowych.